Gdy lęk przejmuje stery. Jak rozpoznać zaburzenia lękowe i odzyskać kontrolę?

Zaburzenia lękowe to najczęstsze problemy psychiczne na świecie, częstsze nawet niż depresja. – Wciąż mówimy o nich z trudem lub wcale – zauważa psycholożka Ewa Niewola w wideopodcaście „Harmonia – Twoja bezpieczna przystań” Grupy LUX MED. Na temat lęku, jego różnych postaci oraz skutecznych metod leczenia rozmawia z Justyną Czerniawską, psycholożką i psychoterapeutką poznawczo-behawioralną.

Czym różni się lęk od strachu?

– Pacjenci bardzo często mylą te dwie emocje – zauważa Justyna Czerniawska, psycholożka i psychoterapeutka poznawczo-behawioralna związana z Poradnią Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED. – Lęk to emocja pojawiająca się w odpowiedzi na potencjalne zagrożenie – coś, co tworzy nasza wyobraźnia. Strach natomiast to odpowiedź na realne niebezpieczeństwo.
To rozróżnienie okazuje się kluczowe, także w pracy terapeutycznej. Bo choć oba stany mogą wywoływać podobne objawy fizyczne, takie jak przyspieszone bicie serca czy napięcie mięśni, ich przyczyny i konsekwencje są zupełnie różne.

Kiedy lęk wymyka się spod kontroli?

Wiele osób żyje z przekonaniem, że dopóki nie doświadczają ataków paniki, ich lęk mieści się w normie. Tymczasem pierwszym sygnałem ostrzegawczym może być rezygnacja z codziennych aktywności.

– Jeśli lęk sprawia, że unikamy kontaktów społecznych, wyzwań zawodowych, podróży i zaburza nasze funkcjonowanie – warto sięgnąć po specjalistyczne wsparcie – mówi Joanna Czerniawska.
Zaburzenia lękowe mogą przybierać różne formy – od lęku uogólnionego, przez fobie społeczne i specyficzne (np. przed lataniem, igłami, windami), aż po zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD).

Częste w kontekście zaburzeń lękowych są objawy fizyczne: duszność, kołatanie serca, napięcie mięśni czy zawroty głowy.

– Wielu pacjentów najpierw trafia do lekarzy specjalistów – kardiologów, pulmonologów – zanim padnie pytanie: a może to lęk? – dodaje terapeutka.

Wiele twarzy lęku

Niepokój może mieć też bardziej współczesne źródła. Lęk przed pominięciem, znany jako FOMO (fear of missing out), coraz częściej nasila objawy innych zaburzeń – zwłaszcza u osób aktywnie korzystających z mediów społecznościowych.

– Nie mówimy tu o jednostce chorobowej, ale o realnym źródle napięcia i stresu – wyjaśnia Ewa Niewola, psycholożka i psychoonkolożka z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED. – To może wzmacniać już istniejące trudności, np. lęk uogólniony czy problemy z koncentracją.
Lęk jest również wrażliwy na wpływy kulturowe i społeczne. W różnych środowiskach przejawia się odmiennie, zarówno pod względem objawów, jak i powodów, dla których jest ukrywany.

– To, w jaki sposób interpretujemy zagrożenia, zależy od całego zestawu czynników – od genetyki, przez temperament, po wychowanie i doświadczenia życiowe – podkreśla ekspertka. – Czasem to jedna trudna sytuacja, a czasem wiele małych stresorów, które z biegiem lat kumulują się w postaci zaburzenia.

Jak wygląda terapia?

W leczeniu zaburzeń lękowych bardzo dobrą skuteczność wykazuje psychoterapia poznawczo-behawioralna. Nie eliminuje lęku, za to pomaga go zrozumieć, zaakceptować i oswoić.

– W pracy z pacjentem skupiamy się zarówno na myślach, które wywołują lęk, jak i na objawach fizjologicznych – wyjaśnia Czerniawska. – Uczymy się technik oddechowych, relaksacyjnych, ale też sięgając po jedną z wielu technik, tzw. ekspozycję, pacjent stopniowo konfrontuje się z tym, czego się boi. To może być jazda windą, pobieranie krwi czy wystąpienie publiczne.
Co ważne, pacjent zyskuje narzędzia, które pozwalają mu samodzielnie radzić sobie z lękiem również po zakończeniu terapii.

Lęk nie zniknie – ale może być mniejszy

– Zaburzenia lękowe nie mijają same – podkreśla Niewola. – Nie trzeba jednak czekać, aż osiągną apogeum. Im wcześniej szukamy pomocy, tym skuteczniejsze i prostsze może być leczenie.
Ekspertki zaznaczają, że wielu pacjentów wraca do codzienności z nowymi umiejętnościami. Skala lęku, która wcześniej sięgała 90/100, spada do poziomu, który przestaje ograniczać. A to już ogromna zmiana.

– Lęk nie zniknie z naszego życia, ale może przestać nami rządzić. Psychoterapia uczy, jak go oswoić, zamiast się go bać – mówi psychoterapeutka Justyna Czerniawska. Jak zgodnie podkreślają rozmówczynie, lęk to emocja, która będzie z nami zawsze – i to nie jest powód do niepokoju. Kluczem jest nauczyć się ją rozpoznawać i regulować, zanim przejmie nad nami kontrolę.

Podcast - kliknij w zdjęcie

Więcej o wideopodcaście „Harmonia – Twoja bezpieczna przystań”:
„Harmonia – Twoja bezpieczna przystań” to wideopodcast realizowany przez Grupę LUX MED we współpracy z ekspertami Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia. Jego celem jest popularyzacja rzetelnej wiedzy o zdrowiu psychicznym i dostarczanie praktycznych wskazówek wspierających dobrostan psychiczny. Eksperci – lekarze, psycholodzy i psychoterapeuci – poruszają tematy związane z emocjami, stresem, relacjami i sposobami radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. Poznaj wideopodcast „Harmonia – Twoja bezpieczna przystań” na YouTube oraz Spotify.

Więcej o Grupie LUX MED:
Grupa LUX MED jest liderem rynku prywatnych usług zdrowotnych w Polsce i częścią Bupa, która działa jako ubezpieczyciel i świadczeniodawca usług medycznych na całym świecie. Firma świadczy swoje usługi w Polsce od ponad 30 lat i zapewnia pełną opiekę: ambulatoryjną, szpitalną, diagnostyczną, rehabilitacyjną, stomatologiczną, psychologiczną i długoterminową dla ponad 3 000 000 pacjentów. Do ich dyspozycji jest ponad 300 ogólnodostępnych i przyzakładowych centrów medycznych, w tym 17 szpitali oraz ok. 3 000 poradni partnerskich. Grupa LUX MED zatrudnia prawie 29 000 osób, w tym ponad 11 000 lekarzy i 8 000 profesjonalistów medycznych innych zawodów, a w codziennej działalności, kieruje się zasadami zrównoważonego rozwoju, podejmując liczne inicjatywy z obszarów zaangażowania społecznego i środowiska. Grupa LUX MED jest Głównym Partnerem Medycznym Polskiego Komitetu Olimpijskiego i Głównym Partnerem Medycznym Polskiego Komitetu Paralimpijskiego.

/źródło - /